Dikke walvis maakte vrouwen dun

De baleinen van de walvis werden gebruikt om vrouwen dun en mooi (?) te maken

Een baleinwalvis kan met zijn baleinen voedsel uit het water zeven. Dat voedsel bestaat uit plankton, hele kleine diertjes.

Walvisvaarders wisten dat baleinen veel geld oplever-den en die sneden die dus zorgvuldig uit de dode walvis

Vroeger, van de 17e tot in de 20e eeuw, werd balein vooral gebruikt in dameskleding zoals korsetten en hoepelrokken. Zo'n korset werd met een rijgveter nauw aangetrokken. Vrouwen kregen daardoor een wespentaille, dat ze heel mooi vonden. Het werd een (erg ongezonde) hype om zo dun te lijken.

Baleinen werden ook gebruikt voor de spaken van een paraplu of parasol. Zo'n spaak heet nog steeds balein, ook al is hij van metaal gemaakt. Ook de verstevigingen in moderne corsetten heten nog steeds baleinen, al zijn ze nu van plastic.

Afhankelijk van de walvissoort kan een balein 25 cm tot 3,5 meter lang zijn. Op deze foto rechts zijn de baleinen duidelijk te zien

Als Rob bij jou op school komt vraag hem dan naar balein. Hij heeft een stukje bij zich. Dan kun je zelf zien en voelen dat balein buigzaam is, en kras- en vuurbestendig.

Als balein in water wordt verhit, kan het in allerlei vormen worden geperst. Op die manier maakten ze er vroeger ook doosjes van, en mesheften, en maat-stokken, en rijzwepen, en schilderijlijsten, en portret-medaillons, en gratentrekkers (om een visgraat uit iemands keel te halen) en medische instrumenten.

Nog meer nut van de walvis

  Het haar van de baleinen werd gebruikt voor borstels en bezems.

  Het vet van de walvis werd gekookt tot traan (olie), waarmee straten en huizen werden verlicht, en waarvan zeep werd gemaakt.

  Met de kaken van de walvis werden dorpen versierd waar veel walvisvaarders woonden, zoals in de Zaanstreek en op de Waddeneilanden. De foto rechts is gemaakt op Schiermonnikoog

  De wervels van de walvis werden vermalen tot beendermeel. Dat was geschikt om lijm van te maken.

  Walvisbotten werden ook gebruikt gebruikt als hekpalen, of als schuurpaal voor koeien, paarden en schapen. Of ze doken op als grafmonumenten, zoals op Vlieland, waar walvisvaarder Willem Ys burge-meester werd.